DAYANIKLILIK (1.BÖLÜM)
“Oyunum için çalıştığım kadar kondisyonumu geliştirmek için çalışırım. Uzun bir sezon boyunca yüksek düzeyde performans gösterebilmek için dayanıklılık özellikle önemlidir.” Dirk Nowitski (Dallas Mavericks)
Antrenörler antrenmanlar vasıtası ile sporcuların performanslarını hedeflenen zaman içerisinde en üst seviyeye yükseltmeyi amaçlar. Sporcuların performans gelişimleri açısından sadece teknik-taktik özelliklerini geliştirmek yeterli değildir. Bunun yanı sıra sporcuların motorik özelliklerini de spor branşının gereksinimleri doğrultusunda geliştirmeleri gerekmektedir. Sporcuların en önemli motorik özelliklerinden biri de dayanıklılık özelliğidir. Bu haftaki yazımızda Dayanıklılık Nedir? Neden Önemlidir? Dayanıklılık Antrenman Metotları Nelerdir? sorularının cevaplarını arayacağız.
Dayanıklılığın tanımı birçok spor bilim insanı tarafından çeşitli şekillerde yapılmıştır. Bu tanımlardan yola çıkarak kısaca; “Dayanıklılık tüm organizmanın uzun süre devam eden sportif alıştırmalarda yorgunluğa karşı koyabilme, oldukça yüksek yoğunluktaki yüklenmeleri uzun zaman devam ettirebilme ve hızla yenilenebilme yeteneğidir.”
Dayanıklılık performansın önemli bir unsurudur. Bu sebeple yorgunluğa karşı direnci ve bununla birlikte çabuk dinlenme yeteneğini belirlemektedir. Dayanıklılık; fizyolojik, koordinatif, biyomekanik ve psikolojik boyutları olan hızlı bir şekilde yenilenebilmeyi gerektiren bir motorik özelliktir. Aynı zamanda dayanıklılık yoğun ve geniş kapsamlı antrenmanların yürütülmesinde, performans sporu açısından önemli bir verimlilik bileşenidir.
Sporcuda artış gösteren bir dayanıklılık; fiziksel verim yeteneğinde artma, dinlenebilirlik yeteneğinde gelişim, sakatlanma riskinde azalma, psikolojik yüklenebilirlikte artma, tepki ve hareket süratinde devamlılık ve yorgunluğa bağlı olan teknik hatalarda azalma sağlamaktadır.
Sürekli tekrar ettiğimiz Yorgunluk Nedir? Neden önemlidir?
Yorgunluk “Verim yeteneğinin geçici olarak azalması” dır.
Yorgunluğun nedeni sporcuların dayanıklılık ve aerobik kapasitelerinin düşük olmasıdır.
Küçük bir yorgunluk bile;
- Kas kuvvetinin azalmasına
- Reaksiyon ve hareket hızının uzamasına
- Çeviklik ve sinir-kas koordinasyonun azalmasına
- Hızın azalmasına
- Konsantrasyon kaybına neden olur.
Yorgunluktan minimum etkilenmek, çalışma kapasitesini arttırabilmek ve çabuk toparlanabilmek için aerobik kapasiteye ve genel dayanıklılığa ihtiyaç duyulur. Bunun için hangi spor dalı olursa olsun dayanıklılığı belirli düzeyde geliştirmek gerekir.
Dayanıklılık antrenmanının fizyolojik etkilerini sıralayacak olursak;
- Vital kapasite artar.
- Kalp güçlendirilir ve hacmi artar.
- Dayanıklılık çalışması kas düzeyinde oksijenin optimal kullanımına olanak sağlayan en iyi yöntemdir.
- Yüklenmeler (antrenman ve yarışmalar) arasında çabuk toparlanmayı sağlar.
- Kasların damarlanması artar, alveoller ile kas dokusu arasında gaz değişimi kolaylaşır.
- Aktif kılcal damarların sayısı artar.
- Organizmanın enerji kapasitesi artar.
- Bunların birbirleriyle kombine ilişkileri geliştirilir.
Dayanıklılığı iyi bir sporcu, yüksek şiddete-kısa süreli, düşük şiddette-uzun süreli yüklenmelere karşı yorulmadan uyum gösteren ve yüklenme sonrası kendini süratle toparlayabilen sporcudur.
Dayanıklılığın Sınıflandırılması ve Türleri, Dayanıklılığı Etkileyen Faktörler, Dayanıklılık Antrenman Metotları, Dayanıklılık Antrenman Örnekleri ve Dayanıklılık Testleri ile ilgili konuları önümüzdeki haftaya köşe yazımızda bulabilirsiniz.
Sporla ve sağlıcakla kalın…
